خزرتیترخبر: آئین باستانی ایرانی‌ها که پیش‌ترها دلیل شادی و جشن بود اما در این سال‌ها تبدیل به دغدغه و اضطراب برای خانواده‌هایی شده که فرزند جوان و نوجوانشان به خاطر شادی زودگذر در دام آتش می‌افتد و گاه حوادث جبران ناپذیری را برای خود و دیگران رقم می‌زنند.

استان مازندران نیز در سال های گذشته در چهارشنبه ‌سوری شاهد اتفاقات ناگواری بوده که شیرینی عید نوروز را به خاطره‌ای تلخ برای خانواده قربانیان این حوادث تبدیل می‌کند، کودکان، نوجوانان و جوانانی که در اثر انفجار دچار سوختگی، از دست دادن قدرت بینایی و حتی در موارد زیادی قطع عضو می‌شوند.

یکی از شهروندان مازندرانی این ‌گونه اظهار کرد: سال گذشته فرزندانم را برای دیدن مراسم چهارشنبه ‌سوری و آتش روشن کردن بیرون از منزل بردم و در محله، شاهد بازی و گاهی شیطنت‌های بعضی از جوانان بودیم، فرزندانم بدون مداخله در آتش‌بازی، فقط بازیگوشی بقیه را نگاه می‌کردند اما یکی از هم محله‌ای‌هایمان ترقه‌ای جلوی پای دخترم انداخت و مواد محترقه وارد چشم دخترم شد که منجر به تخلیه یکی از چشم‌های او شد.

پریدن از روی آتش برای دوری از غم و بلا

طبق سنت‌های قدیمی، مردم در این روز برای دفع شر و بلا و برآورده شدن آروزهایشان از این رسوم برگزار می‌کردند  و مردم در چهارشنبه سوری در گوشه و کنار و اطراف شهر آتش روشن کرده و از روی آن می‌پریدند و یا با گفتن شعر زردی من از تو، سرخی تو از من را سر می‌دادند.

اما چه قدر زود سنت‌های خوب گذشته دچار تغییر شده و رنگ باخته وامروزه تنها از چهارشنبه سوری ترقه بازی و آتش بازی‌های خطرناک همراه با بدن‌های سوخته باقی مانده است.

امروزه بیشتر خانواده‌ها که فرزندان پسر نوجوان و جوان در خانه دارند، ترس و دلهره از شب چهارشنبه سوری دارند که مبادا فرزندشان به سراغ ترقه بازی و آتش بازی‌های خطرناک برود تا عید را بر خود و خانواده تلخ کند.

مشاور و آسیب شناس خانواده نیز در این باره اظهار داشت: متأسفانه تجربه تلخ حوادث چهار شنبه سوری در سال‌های گذشته که ناشی از حرکات و اقدامات برخی از افراد در آستانه نوروز است همیشه موجب دغدغه و نگرانی خانواده‌ها بوده است.

امیری با اشاره به برخورد قاطعانه پلیس با هنجارشکنان اظهار داشت: برخورد قاطعانه پلیس با هنجار شکنان با افراد معدودی که با رفتار غیر قانونی و پرخطر خود جان خود و دیگران را در خطر می‌اندازند است که باید از این رفتار پلیس قدردانی کرده و وظیفه تمامی اقشار جامعه است که با عزمی راسخ با این پدیده ناهنجار به مقابله برخیزند.

وی افزود: باید به سنت‌های باستانی، قدیمی و سنت‌هایی که ریشه در فرهنگ ما دارد، احترام بگذاریم و آنها را به همان شکل سنتی و با ایمنی کامل  برگزار کنیم تا برای نسل‌های جوان ما تبیین شده و سنت‎های ما به فراموشی سپرده نشود.

مدتهاست دیگر چهارشنبه سوری حال و هوای گذشته را ندارد؛ در روزگاری نه چندان دور در روزهای پایانی سال، ایرانیان آیین هایی برگزار می کردند که با خود سنت هایی به همراه داشت و سراسر جشن و شور بود اما امروزه شیوه شادمانی این آئین رنگ دیگری به خود گرفته است.

چند روز مانده به چهارشنبه سوری خبر انفجار خانه یا قطع عضو استفاده کنندگان از مواد محترقه به گوش می رسد و بسیاری از خانواده ها در آستانه نوروز داغدار و اندوهگین می شوند.

کارشناسان امر معتقدند ناآشنایی نسل جوان با آیین های چهارشنبه سوری، نبود سیاستگذاری مناسب در ارتباط با معرفی آیین های کهن و برگزاری جشن های مناسب موجب شده این شب کهن به میدان جنگ تبدیل شود.

معرفی نشدن دقیق آئین های چهارشنبه سوری به نسل جوان

یک جامعه شناس در این خصوص گفت:آیین های کهن مثل ریشه های یک ملت هستند که مردم را به همدیگر وصل می کنند و هر چقدر این آیین ها غنی‌تر باشد ملت همدلی و یکرنگی بیشتری خواهد داشت.

علی ذوالقدر ادامه داد: در میان اساطیر جهان عناصر چهارگانه شامل آب، خاک، هوا و آتش به طور مشترک جزو مهمترین عناصر به شمار می رود و عنصر آتش برای ایرانیان بسیار مهم و با ارزش است؛ در آیین زرتشتیان نیز این موضوع تاکید شده به طوری که آتش به زندگی انسانها گرما و روشنی می بخشد و از طرفی مردم معتقد بودند با روشن کردن آتش، ارواح بد از خانه دور و در مقابل ارواح خوب به آنجا وارد می شوند.

وی با بیان اینکه صرف نظر از این اعتقادات، چهارشنبه سوری به عنوان یک نماد برای شادی مردم ایران و نوید دهنده عید باستانی و بهار زندگانی مطرح است، افزود: طی چند دهه اخیر نور روشنایی آتش تبدیل به صدای مهیب انفجار شده و همه ساله این موضوع شدت بیشتری پیدا می کند.

ذوالقدر اظهار داشت: امروزه در چهارشنبه سوری ها به جای خنده های دور هم، گوش های خود را گرفته و فرار می کنیم و آیینی که قرار بود همدلی ایجاد کند موجب شده ترس و استرس بر وجود مردم مستولی شود.

وی اظهار کرد: در گذشته مراسمی مانند ایستادن در برابر هفت خانه به نیت عدد هفت که نشانه ای مقدس بوده و انجام عمل قاشق زنی که یک حرکت ارتباطی بود برای خبر دار شدن از حال و احوال همسایه ها و آشنایی بیشتر با آنان انجام می شد و در مراسمی دیگر مردم با ریختن خاکسترهای آتش در روان آب ها بین عناصر طبیعت با انسان پیوند برقرار می کردند ولی امروزه همه آنها با کارهای خطرناکی مثل کوبیدن مواد منفجره به دیوار همسایه ها، اذیت و آزار و تجاوز به حقوق شهروندان جایگزین شده است.

این جامعه شناس گفت: یکی از عواملی که موجب شده است این روند شکل بگیرد، معرفی نکردن آیین های کهن به نسل جدید یا فقدان شناخت نسل جدید از فلسفه آیین چهارشنبه سوری است.

ذوالقدر ادامه داد: نخبگان و برنامه ریزان اجتماعی و فرهنگی طی سالهای اخیر اقدامات خوبی برای معرفی این آیین ها به نسل جدید انجام ندادند

وی گفت: از نظر جامعه شناختی بسیاری از آیین ها و بازی های بومی و محلی پیشینیان برای نسل جدید معرفی نشده و نسل جدید به جای آنها با میدان جنگ واقعی و بازهای کامپیوتری آشنا شده است.

وی با تاکید بر اینکه این تلاش ها می تواند با معرفی این آیین، اجرای برنامه های جمعی، تولید نمادهای آن در بخش های صنایع دستی و فرهنگی و آموزش از سطح مدارس و خانواده ها و به ویژه در رسانه ها با برنامه های دارای محتوای قوی و مخاطب پسند انجام شود، اظهار کرد: باید به این موضوع اشاره داشت که هر گونه برخورد قهری با مجریان جوان و نوجوان آیین چهارشنبه سوری موجب مقاومت بیشتر و اقدامات غیر قابل پیش بینی آنها می شود.

این جامعه شناس با تاکید بر اینکه باید به دنبال اجرای برنامه های مشترک محله محور یا دسته جمعی در فضاهای ورزشی، پارک های شهری و مراکز اصلی روستایی باشیم، ادامه داد: شهرداری با نظارت فرمانداری ها و همکاری سازمان میراث فرهنگی و سایر ادارات به دنبال برگزاری جشن های آیینی چهارشنبه سوری به همراه برنامه های شاد و مفرح برای آحاد مردم جامعه باشند و اگر آتش بازی هم رخ می دهد به صورت نمادین و کم خطر برگزار شود.

وی یادآوری کرد: برای مثال می توان برای افروختن آتش به صورت سنتی با هیزم یا تولید نور و آتش بازی به صورت الکترونیکی اقدام کرد چون باید مسائل و دغدغه های جدید جامعه را درک کنیم؛ در این میان همراهی والدین یا شادی دسته جمعی اعضای خانواده می تواند از اجرای برخی آتش بازی های خطرناک جلوگیری کند.

ذوالقدر گفت: بهتر است از تبدیل شدن این آیین فقط برای نسل جوان یا نوجوان جلوگیری کرد تا همه مردم در کنار هم این آیین نیکو را پاس بدارند.

در معرفی آیین های کهن کوتاهی شده است

یک محقق، پژوهشگر و مدرس تئاتر در این خصوص با بیان اینکه ایرانیان باستان در چهارشنبه آخر سال آتش برپا می کردند چون مقدس شمرده می شد، ادامه داد: ایرانیان در این شب جشن، آتش روشن می کردند و پریدن از روی آتش نیز خاصیت پاک کنندگی از هر پلیدی و زشتی داشته است.

حسین عباسی نیا افزود: این آئین در میان ایرانیان باستان به این شکل برگزار می شد و بعد از اسلام نیز برپایی آتش نیز یک قداست و احترامی داشت و برای موقعیت های مختلف و دادخواهی به کار می رفت.

وی با تاکید بر اینکه برپایی آتش اهمیت زیادی داشته است، اضافه کرد: آتش در ایام باستان به عنوان جشن سده یا جشن آتش برگزار می شد که بعدها با ورود اسلام به جشن سوری تغییر یافت چون اصلا در ایران باستان چیزی به عنوان روزهای هفته وجود نداشت و با توجه به اینکه در دیدگاه عرب ها، چهارشنبه، نحس شمرده می شد این نحسی را با روشن کردن آتش برطرف می کردند.

این محقق، پژوهشگر و مدرس تئاتر ادامه داد: بررسی وقایع مختلف نشان می دهد که آتش در هر مقطع تاریخی اهمیت زیادی داشته و چهارشنبه سوری در آخرین چهارشنبه سال به خاطر آن برگزار می شده است تا نحسی از بین برود، سپس آتش در پشت بام ها روشن می کردند و روی آن می پریدند.

این پژوهشگر با تاکید بر اینکه هم اکنون در مراسم چهارشنبه سوری چیزی به عنوان جشن وجود ندارد و به جای آن ترقه بازی و پرتاپ نارنجک رایج شده است، خاطرنشان کرد: در گذشته اصلا به این شکل نبود و پنج روز مانده به سال نو جشن هایی برگزار می شد که برای خود حال و هوایی داشت تا اینکه سال جدید با جشن استقبال می شد.

وی با بیان اینکه ایرانیان سال نو را با شادی جشن می گرفتند و در شب های چهارشنبه نیز وقتی از پشت بام ها به منزل می آمدند سفره ای پهن می کردند و سپس آوازهای خاص می خواندند، اضافه کرد: متاسفانه امروزه با فرا رسیدن چهارشنبه سوری هیچکدام از این آئین ها برگزار نمی شود بلکه شاهد میدان جنگ و ترقه بازی های وحشتناک هستیم.

عباسی نیا اظهار داشت: ترقه بازی ها ربطی به چهارشنبه آخر سال ندارد و نوجوانان و جوانان به دلیل هیجانات و شادی این کار را انجام می دهند و باید فلسفه این آیین ها برای این قشر تحلیل شود چون روزی می رسد که این هیجانات شکل دیگری به خود می گیرد.

وی اضافه کرد: نبود آگاهی ها در این زمینه موجب شده حوادث ناشی از ترقه بازی ها را شاهد باشیم، در حالی که بسیاری از مردم از فلسفه برگزاری چهارشنبه آخر سال، نوروز و دیگر آیین ها بی اطلاع هستند و دستگاه های متولی باید بیش از همه در شناساندن این آیین ها کمک حال باشند.

آیین کهن چهارشنبه سوری که در گذشته دور با روش و سنت های بسیار کم خطر برگزار می شد امروزه دچار دگردیسی و تحولاتی شده است که خطرات و تهدیداتی را برای شهروندان به دنبال دارد.

با توجه به این موضوع لازم است دستگاه های فرهنگی و اجرایی ورود جدی تری در این زمینه داشته باشند و برای شناسایی آیین های کهن به نوجوانان و جوانان و جلوگیری از رفتارهای پرخطر در میان آنها اقدام کنند./بلاغ

🆔@khazartitrekhabar
🌐Khazartitrekhabar.ir